door Christa van Dee
‘Ontgrenzer´ Christa van Dee werkt als zelfstandige aan projecten die de samenwerking in de grensstreek moeten bevorderen en probeert zo de obstakels weg te nemen. Speciaal voor de nieuwsbrief schreef ze deze Gelderse Geschiedenis Actueel.
Gezien de drukte in de Nederlandse natuurgebieden, schiet ik tegenwoordig vaak te voet de grens over. Door Klein Netterden, richting het natuurgebied Hetter-Millinger Bruch. Het lijkt of de tijd hier heeft stil gestaan. Waar aan Nederlandse zijde van dit grensgebied veel van het coulissenlandschap is verdwenen door de ruilverkaveling, bevinden zich aan Duitse zijde nog prachtige hagen, heggen en kronkelwegen – waar houten elektriciteitspalen nog de wegkanten markeren.
Tot 1818 behoorde een gedeelte van dit Duitse grensgebied zelfs bij het grondgebied van mijn geboortegrond, de heerlijkheid Netterden. De Walburgiskerk (Rijksmonument) is destijds zelfs gebouwd met financiële steun vanuit Emmerich am Rhein. De mensen waren tot eind jaren tachtig van de vorige eeuw over en weer nauw met elkaar verbonden. Veel Duitse families in dit gebied dragen dan ook nog steeds Netterdense familienamen. Het leven in een ´driehonderdzestig-graden-grensregio´ was in het verleden heel normaal: men greep de kansen die er waren aan de andere zijde van de grens.
Leren van het verleden
Voor het uitoefenen van mijn werk als ontgrenzer, het grensoverschrijdend verbinden van mensen, is het kennen van de Duitse taal en cultuur een must. Ook het spreken van het dialect van deze streek, het Nederfrankisch, is soms zelfs een voordeel. In Duitsland verdwijnt dit dialect – helaas – ook uit het dagelijks leven. Als ontgrenzer tracht ik de cultuurkennis aan beide zijde van de grens bij met name jonge grensbewoners te vergroten. Door de (jonge) mensen elkaar fysiek te laten ontmoeten en samen elkaars cultuur te ontdekken, kan er weer verbinding ontstaan tussen de bewoners aan beide zijden van de grensstreek. In het vorige schooljaar 2019-2020 hadden een kleine honderd Nederlandse en Duitse scholieren uit de grensstreek, vanwege de viering ´75 Jaar Vrijheid´, een zestal bijeenkomsten waarin de zeventien SDG’s (Sustainable Development Goals, ofwel Duurzame Ontwikkelingsdoelen) van de Verenigde Naties centraal stonden. Leren van het verleden, zodat we in de toekomst ook deze vrijheid kunnen behouden. Het project werd afgesloten met een kunst-tweedaagse. Helaas konden de kunstwerken, vanwege de lockdown, niet in het Provinciehuis tentoongesteld worden. In 2015 heb ik de documentaire ´Angst & Geduld´ gemaakt over het leven van jonge mensen aan beide zijde van de grens gedurende de Tweede Wereldoorlog. De door tien kernen aan beide zijden van de grens geproduceerde reizende tentoonstelling ´Buren stellen zich voor / Nachbarn stellen sich vor´, waar ik namens Netterden aan mocht meewerken, was een groot succes in 2017. De onderlinge culturele verbondenheid blijft duidelijk zichtbaar.
De kansen in het grensgebied zijn er vandaag de dag nog steeds. Ga die grens over en geniet wat onze buren ons te bieden hebben op het gebied van natuur, cultuur, geschiedenis en alles wat daar bijhoort, maar vooral: ONTMOET.
