Arjan den Boer, Bart van Hoek, Martijn Haan, Martjan Kuit, Teun Meurs, Bruut. Atlas van het brutalisme in Nederland (WBOOKS 2023).
Bruut is een boek dat geschreven is door vijf auteurs met een voorliefde voor het brutalisme: een bouwstijl uit de jaren vijftig tot tachtig waarin beton de boventoon voert. Deze gebouwen worden inmiddels met liefde gesloopt óf verkrijgen een monumentenstatus: modern erfgoed dus – ook in Gelderland. De atlas is een eerste inventarisatie van de honderd ‘bruutste’ gebouwen van Nederland, met extra aandacht voor de top 20. Themateksten bespreken de soorten gebouwen waarin de architectuurstijl werd toegepast.
Daaronder zijn ook gebouwen uit Apeldoorn, Appeltern, Arnhem, Doetinchem, Driel, Ede, Nijmegen, Tiel, Vaassen, Wageningen, Zaltbommel en Zutphen. Daarnaast bevat de atlas een portret van de belangrijkste architecten van het brutalisme: Ben Ingwersen, Hugh Maaskant, Sier van Rhijn, Piet Zanstra, Jo van den Broek en Jaap Bakema.
Gert van Maanen, René Siemens, Martine Bakker, Gids voor Nederlandse en Vlaamse arboreta (Blauwdruk 2023).
Arboreta zijn bijzondere bomentuinen. Oorspronkelijk werden ze aangelegd voor botanisch of bosbouwkundig onderzoek; tegenwoordig kun je velen bezoeken voor een mooie wandeling. De gids brengt bijna alle bomentuinen en interessante deelcollecties in parken en landgoederen van Nederland en Vlaanderen in kaart, waaronder diverse in Gelderland.
Een gids van bijna 400 pagina’s, met uitgebreide beschrijvingen van landschapsarchitect René Siemens, praktische gegevens, achtergronden en veel foto’s en illustratiemateriaal. In een inleidend essay bespreekt bioloog Gert van Maanen de wetenschappelijke en cultuurhistorische betekenis van arboreta vroeger en nu. Kunsthistorica Martine Bakker duikt in de erfenis van Nederlands beroemde tuinarchitect Leonard Springer, die meerdere arboreta ontwierp.
Dirk J. de Vries, Gezichten op gevels van huizen 1400-1700(WBOOKS, Zwolle, in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2022).
Dirk J. de Vries, specialist bouwhistorie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en bijzonder hoogleraar Bouwhistorie en erfgoed aan de Universiteit Leiden fotografeerde en meer dan tweehonderd gevels in Nederland, Duitsland, België en Catalonië uit de periode 1400-1700. Daaronder bevinden in Gelderland kasteel Cannenburgh in Vaassen, het Maarten van Rossumhuis in Zaltbommel en het Duivelshuis (of Maarten van Rossumhuis) in Arnhem.
Zijn bevindingen laten een terugkerend patroon zien en maken het mogelijk de in steen vereeuwigde hoofden van opdrachtgevers te identificeren. Deze geheel nieuwe, multidisciplinaire benadering van de oudere architectuur laat zien hoe huizen en mensen met elkaar verbonden waren.
Karin van Veen, Graven in de vuurlinie: Gelderland 1944-1945. Leven in het spergebied langs de Rijn (Graven in de vuurlinie, 2023; 2024)
Deel I: De Liemers
Deel II: Dwangarbeiders in de vuurlinie. Het kampleven in frontstad Arnhem, 1944-1945
Deel III: Graafwerk voor de Panther-Stellung & De toestand in frontstad Arnhem, 1944-1045
In haar onderzoeksproject Graven in de vuurlinie richt Karin van Veen zich op de ervaringen van de Nederlandse dwangarbeiders die in 1944/1945 in het frontgebied langs de Rijn in Gelderland aan een Duitse verdedigingslinie werkten. Deze mannen kwamen deels uit de regio zelf, maar konden ook zijn opgepakt tijdens razzia’s in bijvoorbeeld Rotterdam, Utrecht of Groningen. Het grootste deel van dit spergebied werd ontruimd; slechts een klein deel van de bevolking bleef achter. Ook hun ervaringen en die van bestuurders komen aan bod.
Het eerste deel van de serie gaat over het spergebied in de Liemers. Betrokkenen vertellen over de gebeurtenissen in Zevenaar, Westervoort, Duiven, Groessen, Loo, Pannerden, Herwen, Aerdt, Lobith, Tolkamer, Tuindorp en Spijk. Het tweede deel gaat over de verblijfskampen in Arnhem; het derde deel over de verdedigingslinie en de algemene situatie in het ontruimde Arnhem. De boeken zijn te bestellen via de bijbehorende projectwebsite gridvl.org.
